Iedereen heeft wel eens gehoord van de diagnose autismespectrumstoornis, ook wel ASS genoemd. ASS is een overkoepelende naam voor verschillende soorten autisme, namelijk: klassiek autisme, asperger, PDD-NOS, Syndroom van Rett en desintegratieve stoornis. Maar wat ervaart iemand met ASS nou eigenlijk? Nemen zij de wereld anders waar dan mensen zonder autisme? Zijn er manieren om de zintuigelijke prikkelverwerking voor mensen met autisme verdraaglijker te maken? In deze blog zullen wij hier verder op in gaan.
Prikkelverwerking bij mensen met autisme
Mensen met autisme kunnen problemen ondervinden in de zintuigelijke prikkelverwerking, ook wel sensorische integratie genoemd. Laten we even inzoomen op de hersenen. Vanuit de zintuigen komen de prikkels via het zenuwstelsel aan in de hersenen. Het zenuwstel past modulatie toe, wat er voor zorgt dat een prikkel versterkt of verzwakt binnenkomt, afhankelijk van de urgentie. Prikkels die niet van belang zijn, kunnen zo worden weg gefilterd. Dit voorkomt overprikkeling. Bij mensen met Autisme werkt het moduleren van de prikkels vaak niet goed. Hierdoor nemen zij veel meer prikkels bewust waar, wat erg vervelend kan zijn. Daarnaast worden prikkels die in de hersenen binnen komen direct vertaald naar een geheel. Bij mensen met autisme is dit vaak niet het geval. Zij nemen de prikkels in dat geval afzonderlijk waar, waardoor het moeilijk voor hen is om een samenhang te zien tussen de verschillende prikkels die ze binnen krijgen. Een totaalbeeld creëren kost voor hen extra tijd en energie, terwijl dit bij mensen zonder Autisme vanzelf gaat. Dit in combinatie met een modulatie stoornis kan zorgen voor veel onrust en overprikkeling, wat zich weer kan uiten in dichtklappen, woede uitbarstingen, paniek aanvallen, vlucht gedrag, concentratie problemen of zelfs sociale isolatie of een burn-out.
Hulpmiddelen tegen overprikkeling
Er bestaan verschillende soorten hulpmiddelen op de markt die helpen om overprikkeling bij mensen met autisme tegengaan. Het grootste doel van deze hulpmiddelen is het bieden van structuur of het dempen van de hoeveelheid prikkels dat een persoon dagelijks binnen krijgt. We zullen hieronder een aantal hulpmiddelen opsommen.
Verzwaringskussen
Een verzwaringskussen is een kussen met extra gewicht. Dit kussen kun je bijvoorbeeld op schoot leggen tijdens zittende activiteiten, of op een lichaamsdeel naar wens wanneer je tot rust wilt komen in bed of op de bank. Het voordeel van een verzwaringskussen is dat je het mee kunt nemen en dus in iedere gewenste situatie kan toepassen. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een vergadering waarin goede concentratie vereist is of het tijdens het wachten in een wachtkamer voor een spannende afspraak. In de blog ‘Beter concentreren met een verzwaringskussen’ wordt dieper ingegaan op de voordelen en werking van een verzwaringskussen.
Planbord of agenda
Mensen met autisme kunnen veel baat hebben bij een duidelijke structuur. Denk hierbij aan een vaste dagplanning met vaste routines tijdens de dag. Hierdoor wordt een dag voorspelbaar en komen prikkels minder overweldigend over. Een planbord met de dag structuur of een duidelijke agenda kan hier goed bij helpen.
Verzwaringsvest
Een verzwaringsvest is een vest dat door middel van gewicht diepe druk geeft op de huid, spieren en gewrichten. Het help bij het beter voelen van je eigen lichaam. Dit zorgt voor een veilig en geboren gevoel, waarbij externe prikkels die een overweldigend gevoel kunnen bezorgen, minder hard binnen komen. Een verzwaringsvest kan bijvoorbeeld goed ingezet worden in de klas tijdens concentratiemomenten, op het werk of tijdens het winkelen in een druk winkelcentrum.
Koptelefoon
Vaak komt het voor dat mensen met autisme last hebben van onverwachte harde geluiden of omgevingsgeluiden in de omgeving waar zij zelf geen invloed op hebben. Een verminderde concentratie of totale overprikkeling kan hier een gevolg van zijn. Om te voorkomen dat mensen met autisme locaties gaan vermijden waar veel geluid is, kan een koptelefoon een oplossing bieden. Denk hierbij bijvoorbeeld aan een winkelcentrum of het maken van een toets in een klaslokaal met 30 andere kinderen. Houd hierbij wel rekening met het feit dat een koptelefoon met achtergrond ruis, bijvoorbeeld muziek, beter werkt dan een koptelefoon die alle omgevingsgeluiden dempen. Deze zorgen er namelijk voor dat het gehoor nog gevoeliger wordt voor prikkels.
Time-in plekje
Overprikkeling ontstaat niet opeens uit het niets. Dit is een opeen stapeling van een heleboel prikkels, die uiteindelijk te veel worden. ‘De druppel die de emmer laat overlopen’ is hier het perfecte metafoor voor. Voorkomen is beter dan genezen. Dat geldt ook bij overprikkeling. Een time-in plekje kan hier ideaal voor dienen. Dit een plekje waar iemand zich regelmatig even in kan terug trekken om zijn of haar prikkelverwerking te reguleren.
Verzwaringsdeken
Een verzwaringsdeken kan bij mensen het autisme ideaal ingezet worden om weer tot rust te komen na overprikkeling, stress of een woede uitbarsting. De verzwaring van de deken zorgt voor een diepe druk op het gehele lichaam, waardoor het lichaam kan herstellen en weer tot rust kan komen. Ook kan de verzwaringsdeken preventief worden ingezet tijdens een time-in momentje. Klik hier om meer te lezen over de werking van een verzwaringsdeken of er direct een te bestellen.
